Spinalonga een verlaten lepra-eiland met een tragisch verleden en een spookachtige sfeer.
1. Wat is Spinalonga precies?
Spinalonga is een klein eiland aan de noordoostkust van Kreta, vlakbij het stadje Elounda. Officieel heet het eiland Kalydon, maar vrijwel iedereen kent het als Spinalonga – een naam die dateert uit de Venetiaanse overheersing. Ondanks zijn geringe omvang heeft het eiland een enorme historische en emotionele lading.
2. Historische Achtergrond
Oudheid en Venetiaanse Tijd
Oorspronkelijk maakte Spinalonga deel uit van het vasteland van Kreta, tot het in de 16e eeuw werd afgescheiden en versterkt door de Venetianen. Zij bouwden een indrukwekkend fort op het eiland om zich te verdedigen tegen piraten en de opmars van het Ottomaanse Rijk. De vestingwerken uit deze periode zijn nog grotendeels intact en vormen een van de indrukwekkendste voorbeelden van Venetiaanse militaire architectuur in de Middellandse Zee.
Ottomaanse Bezetting
Na lange strijd namen de Ottomanen het eiland in in 1715. Er ontstond een kleine moslimgemeenschap, die tot aan het einde van de 19e eeuw op het eiland leefde. Toen het Ottomaanse rijk instortte, verlieten de meeste bewoners het eiland.
Lepra-kolonie (1903–1957)
Spinalonga is wellicht het meest bekend vanwege zijn rol als leprakolonie in de 20e eeuw. In 1903 besloot de Kretenzische regering om het eiland als isolatieplek in te richten voor mensen met lepra (ziekte van Hansen). Gedurende meer dan 50 jaar leefden daar honderden mensen, afgesneden van hun familie en de samenleving. Wat bijzonder is: ondanks de tragiek, ontstond er op het eiland een gemeenschap met een eigen infrastructuur, winkels, een school, en zelfs een theater.
Sluiting en Vergetelheid
In 1957 werd de kolonie gesloten nadat lepra succesvol behandeld kon worden met antibiotica. Het eiland raakte daarna langzaam in de vergetelheid, totdat het in de jaren ’80 opnieuw werd ontdekt als historisch erfgoed.
3. Mythes en Verhalen
Spinalonga is omgeven door een aura van mysterie, deels door het isolement van de leprakolonie en deels door lokale overlevering. Enkele opvallende elementen:
- Spoken en stemmen: Lokale bewoners beweren soms ‘s nachts stemmen te horen vanaf het eiland. Sommigen zeggen dat het de zielen zijn van degenen die stierven zonder ooit afscheid te nemen van hun familie.
- De vrouw in het wit: Er doen verhalen de ronde over een mysterieuze vrouw in het wit die soms wordt waargenomen in de ruïnes van de oude huizen – een beschermgeest of misschien een verdwaalde ziel?
- De “levende doden”: De verschrikkingen van lepra in die tijd waren zo ingrijpend dat de eilandbewoners soms als “levende doden” werden gezien. In sommige Griekse dorpen sprak men over Spinalonga alsof het een soort onderwereld was.
Hoewel deze verhalen moeilijk te verifiëren zijn, dragen ze bij aan de unieke, soms beklemmende sfeer van het eiland.
4. Wat kun je zien als je Spinalonga bezoekt?
Een wandeling over Spinalonga voelt als een reis terug in de tijd. Enkele hoogtepunten:
- De Venetiaanse vestingmuren: Je kunt over de verdedigingswerken lopen en genieten van een spectaculair uitzicht over de Baai van Mirabello.
- Restanten van de leprakolonie: Woonhuizen, het ziekenhuis, de school, het café, het theater – ze zijn deels gerestaureerd of geconserveerd.
- De hoofdstraat van de kolonie: Deze is opvallend goed bewaard gebleven, en het is gemakkelijk voor te stellen hoe het leven er ooit moet zijn geweest.
- De begraafplaats: Iets verderop, soberder en moeilijk toegankelijk, maar een stille getuige van het leed en de hoop van de mensen die hier leefden.
- De kerk van Sint Panteleimon: De beschermheilige van de zieken, en een plaats van troost voor de bewoners van het eiland.
5. Praktisch advies voor een bezoek aan Spinalonga
Bereikbaarheid
Spinalonga is enkel bereikbaar per boot. De populairste vertrekpunten zijn:
- Elounda – ongeveer 20 minuten varen
- Plaka – slechts 5 tot 10 minuten varen
- Agios Nikolaos – dagtochten mogelijk, combinatie met andere excursies
Openingstijden
Het eiland is doorgaans open van april tot oktober, dagelijks van ongeveer 08:30 tot 18:00, afhankelijk van het seizoen. In de wintermaanden is het meestal gesloten.
Toegangsprijs
Er wordt een entree geheven door het Griekse ministerie van Cultuur. Reken op een paar euro. Kinderen en studenten (met bewijs) mogen vaak gratis naar binnen.
Wat mee te nemen
- Stevige schoenen (stenen paden en trappen)
- Zonnebescherming (weinig schaduw)
- Water en eventueel snacks (er zijn geen voorzieningen op het eiland zelf)
- Camera of notitieboekje als je van fotograferen of schrijven houdt – de sfeer is inspirerend
Tijd
Neem minstens een uur de tijd, maar twee uur is ideaal om het eiland goed te ervaren en ook even stil te staan bij de plek.
6. Culturele invloed
Spinalonga heeft kunstenaars, schrijvers en filmmakers geïnspireerd. Het bekendste voorbeeld is de roman “The Island” van Victoria Hislop, waarin het verhaal van de leprakolonie wordt verweven met een fictieve familiegeschiedenis. Dit boek bracht internationaal aandacht voor de geschiedenis van het eiland en werd ook verfilmd tot een populaire Griekse televisieserie.
7. Tot slot: waarom Spinalonga bezoeken?
Een bezoek aan Spinalonga is geen standaard sightseeing-ervaring. Het is een plek waar geschiedenis, tragedie, schoonheid en menselijke veerkracht samenkomen. Je voelt de stilte, hoort de echo’s van het verleden, en verlaat het eiland vaak met een mix van ontzag en ontroering. Het is een plek die niet alleen vertelt wat er gebeurd is – maar ook vraagt om stil te staan bij hoe we omgaan met ziekte, uitsluiting, en hoop.
Als je ooit in Kreta bent, mag je Spinalonga eigenlijk niet overslaan.
