Op Vakantie met een Kind met ADHD of Autisme Zo Lukt het Wél

Reizen met een kind met ADHD of autisme kan een uitdaging zijn. Ontdek 10 praktische en haalbare tips voor een rustiger en gezelliger gezinsvakantie.

Op Vakantie met een Kind met ADHD of Autisme

Voor veel gezinnen is vakantie een tijd om bij te tanken en samen te genieten. Maar als je kind ADHD, autisme of een angststoornis heeft, is reizen vaak allesbehalve ontspannen. Prikkels, routines die wegvallen, nieuwe omgevingen… Het kan zorgen voor overbelasting bij je kind én stress voor jou als ouder.

Toch is het wél mogelijk om als gezin te reizen – op een manier die past bij jullie dynamiek. Met de juiste voorbereiding, realistische verwachtingen en een beetje creativiteit kun je vakanties creëren die rust geven in plaats van spanning.

Op vakantie met ADHD of Autisme – Zo lukt het wél

Voor de meeste gezinnen is vakantie een moment van ontspanning. Maar als je kind ADHD of autisme heeft, kunnen de prikkels, onverwachte situaties en veranderde routines juist voor spanning zorgen. Misschien vraag je je zelfs af: Is het de moeite waard?

Het korte antwoord: ja. Mits je vakantie is afgestemd op de behoeften van je kind én jezelf. In deze blog deel ik praktische, haalbare tips die je helpen om met meer rust en minder stress op vakantie te gaan met een neurodivergent kind.

1. Voorbereiding is het halve werk

Kinderen met ADHD of autisme hebben vaak behoefte aan voorspelbaarheid. Begin ruim van tevoren met voorbereiden:

• Bekijk samen foto’s en video’s van de bestemming.
• Maak een aftelkalender of een visueel plan.
• Oefen met koffers pakken, wachten, of vliegen (bv. met een ‘vliegoefendag’ op een leeg station of vliegveld).

2. Kies een bestemming die past bij je kind

Vermijd drukke pretparken of overvolle campings als je weet dat je kind snel overprikkeld raakt.

Goede opties zijn:

• Natuurhuisjes met veel ruimte.
• Kleinschalige accommodaties.
• Vakantieparken met duidelijke structuur en prikkelarme opties).

3. Maak een dagschema met ruimte voor aanpassingen

Kinderen met autisme of ADHD doen het goed op structuur, maar té veel plannen kan averechts werken.

Tip:

• Maak samen een eenvoudig dagschema met pictogrammen of kleuren.
• Laat ruimte voor rustmomenten en spontane aanpassingen.

4. Neem rustgevende spullen mee

Denk aan wat je kind thuis helpt te ontprikkelen, en zorg dat je het ook op vakantie bij de hand hebt.

Paklijstje:

• Noise-cancelling koptelefoon of oordoppen
• Fidget toys of knuffel
• Eigen kussen/deken
• Bekend eten/snacks

5. Reis slim: vermijd spits en stress

• Reis op rustige momenten (vroeg in de ochtend of later in de avond).
• Neem extra pauzes en laat je kind helpen met de route (bv. mee turen naar een kaart of pictogrammen).

6. Bereid anderen voor – en stel grenzen

Wees open naar reisgenoten of personeel over de behoeften van je kind, als je je daar prettig bij voelt. Soms kan een simpele uitleg al veel begrip opleveren.

Voorbeeldzin:
“Mijn zoon heeft autisme. Als hij zich even terugtrekt, is dat omdat hij prikkels verwerkt – niet omdat hij ongeïnteresseerd is.”

Vraag een Autipas aan: De Autipas is een speciale pas voor mensen met autismespectrumstoornis (ASS), uitgegeven door de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA). Met deze pas kun je snel en eenvoudig aan anderen laten zien dat je autisme hebt, wat vooral handig kan zijn in crisissituaties. Lees meer over de Autipas!

7. Plan hersteltijd in

Na een reisdag of drukke activiteit is het slim om een ‘herstelmoment’ te plannen. Dat geldt niet alleen voor je kind, maar ook voor jou als ouder.

Ideeën:

• Rustige film of luisterboek in de accommodatie
• Wandeling in stilte
• Even apart iets doen

8. Gebruik ondersteunende apps

Sommige apps kunnen helpen met structuur of afleiding onderweg:

• Teken apps (bv. Procreate of Draw & Tell)
• Timer apps (visueel, zoals Time Timer)
• Rustgevende geluiden (bv. white noise of oceaangeluiden)

9. Accepteer dat niet alles ‘normaal’ hoeft te zijn

Misschien eet je kind drie dagen achter elkaar pasta. Of slaat het de excursie naar het museum over. Dat is oké. Jullie vakantie hoeft niet te voldoen aan standaardplaatjes. Focus op wat werkt voor jullie gezin.

10. Vergeet jezelf niet als ouder

Reizen met een kind dat extra zorg vraagt, kan intens zijn. Plan ook momenten voor jezelf – al is het maar een uurtje met een boek, een wandeling, of een kop koffie in stilte. Overweeg ook hulp (opa/oma mee, oppas, vakantieopvang) als dat voor jullie werkt.

Tot slot

Op vakantie gaan met een kind met ADHD of autisme vraagt meer voorbereiding, geduld en flexibiliteit – maar het is absoluut mogelijk. Niet elke dag zal vlekkeloos gaan, en dat hoeft ook niet. Gun jezelf en je kind een reis die past bij jullie behoeften, en geniet van de kleine momenten die goed gaan.

Veelgestelde vragen (FAQ)

1. Wat is het verschil tussen ADHD en autisme?

ADHD is een aandachtsstoornis waarbij iemand moeite heeft met concentratie, impulscontrole en/of hyperactiviteit.
Autisme (ASS: autismespectrumstoornis) is een ontwikkelingsstoornis waarbij iemand anders denkt, voelt en reageert op de wereld, vaak met moeite in sociale situaties en over- of ondergevoeligheid voor prikkels.

Ze kunnen naast elkaar voorkomen (co-morbiditeit), maar zijn niet hetzelfde.

2. Kan mijn kind ADHD én autisme hebben?

Ja. Ongeveer 30 tot 50% van de kinderen met autisme heeft ook kenmerken van ADHD, en andersom. Een dubbele diagnose komt regelmatig voor.

3. Hoe herken ik ADHD bij een kind?

Typische signalen zijn:

• Snel afgeleid, moeite met concentratie
• Veel praten, wiebelen of friemelen
• Moeite met wachten of impulsief gedrag
• Vergeetachtig of chaotisch

Let op: ADHD uit zich anders bij meisjes dan bij jongens – vaak subtieler of minder ‘druk’.

4. Hoe herken ik autisme bij een kind?

Signalen kunnen zijn:

• Moeite met sociale contacten of oogcontact
• Letterlijk nemen van taal of grapjes niet begrijpen
• Hechting aan routines of vaste volgordes
• Gevoeligheid voor licht, geluid, kleding of drukte

Autisme komt voor op een spectrum – elk kind is anders.

5. Moet mijn kind medicatie gebruiken bij ADHD?

Niet per se. Medicatie (zoals methylfenidaat, bv. Ritalin) kan helpen bij concentratie en rust, maar is niet verplicht. Vaak wordt eerst gekeken naar structuur, gedragstherapie en aanpassingen thuis of op school. De keuze voor medicatie gebeurt altijd in overleg met een arts.

6. Kan een kind ‘over’ autisme of ADHD heen groeien?

Nee, het verdwijnt niet. Maar: kinderen leren er vaak steeds beter mee omgaan. Met de juiste begeleiding, zelfkennis en omgeving kunnen kinderen zich goed ontwikkelen, hun talenten inzetten en tot bloei komen.

7. Heeft mijn kind recht op extra begeleiding op school?

Ja. Met een diagnose ADHD of ASS kan je kind in aanmerking komen voor extra ondersteuning op school, zoals:

• Aanpassingen in lesaanpak
• Rustmomenten of een prikkelarme werkplek
• Extra tijd bij toetsen
• Soms een individueel ontwikkelingsplan (OPP) of ondersteuning via een samenwerkingsverband

8. Hoe leg ik ADHD of autisme aan anderen uit?

Simpel en positief werkt vaak het best. Bijvoorbeeld:

• ADHD: “Mijn kind denkt snel, voelt intens en is snel afgeleid. Hij/zij heeft veel energie, maar ook structuur nodig.”
• Autisme: “Mijn kind begrijpt de wereld anders. Hij/zij houdt van duidelijkheid, rust en voorspelbaarheid.”

9. Mag je vliegen of reizen met ADHD of autisme?

Ja. Veel kinderen en volwassenen met ADHD of ASS reizen, maar het kan wel extra voorbereiding vragen. Denk aan:

• Een Autipas of medische verklaring meenemen
• Prikkelarme hulpmiddelen (oordoppen, tablets, schema’s)
• Vooraf informeren bij luchtvaartmaatschappijen over hulp op de luchthaven

10. Waar vind ik betrouwbare informatie en hulp?

• Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) – www.autisme.nl
• Balans (voor ouders van kinderen met ontwikkelingsproblemen) – www.balansdigitaal.nl
• Impuls & Woortblind – www.impulsenwoortblind.nl (voor ADHD, dyslexie en dyscalculie)
• Jeugdzorginstellingen, GGZ of CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin) in jouw regio.

11. Waar kan ik terecht voor hulp of advies?

Stichting MEE of Per Saldo (NL)